معایب الرجال

نیمه­ی دوم قرن گذشته نقطه­ی آغاز تماس ایرانیان با فرهنگ اروپایی است. تاثیر این تماس بر فرهنگ ایرانی، متزلزل شدن پایه­های سنتی آن و پیدایش نحله­های نو در شیوه­های اندیشه بود. نحله­هایی که به رشد و گسترش خود در حوزه­های مختلف زندگی، از سلیقه­های مربوط به زندگی روزمره همچون لباس­پوشیدن گرفته تا سبک­های ادبی و مرام­های سیاسی ادامه داد. در مقابله با تهاجم مدرنیسم، سنت­گرایی در اشکال مختلف فرهنگی و سیاسی دست به مقابله زد. به نحوی که جدال بین نوگرایی و سنت یکی از خصلت­های عمده تاریخ معاصر ایران گردیده است. یکی از گره­های گفتمان­های سنت­گرایی و نوع­گرایی «مسئله­ی زن» است. این مسئله شامل دو عنصر اساسی است: 1ـ حقوق اجتماعی زنان و مسئله­ی برابری اجتماعی زنان و مردان 2ـ مسئله­ی بدن و سکس زن کتاب­خانم استرآبادی از نخستین پیش­درآمدهای گفتمان «مسئله­ی زن» می­باشد. نویسنده شجاعانه در هر دو حوزه­های فوق­الذکر وارد بحث می­شود. در حوزه نخست استرآبادی از حقوق زنان دفاع می­کند و در این دفاع بعضا از احادیث و آیات هم مدد می­گیرد. افسانه نجم­آبادی ویراستار کتاب متذکر می­شود که بخشی از این مددگیری به خاطر مقتضیات و محدودیت­های زمانه بوده است و در ضمن نحوه­ی به­کارگیری طوری بوده است که منجر به افشای تناقضات درونی و جنبه غیر عادلانه­ی آن­ها در رابطه با زنان شده است. در ارتباط با مسئله­ی بدن و سکس، استرآبادی در بعضی از جاها، صریحا بر وجود امیال جنسی زنان و حق ارضای آن­ها تاکید می­کند. گاه زبانی که به کار می­گیرد صریح و عاری از «عفت» رایج و نافی گفتار مردسالارانه. او هیچ عبایی ندارد که الات تناسلی مرد و زن را به همان اسامی در میان خلق­الله بنامد. نجم­آبادی ویراستار کتاب نکته باریک و تازه­ای را از زبان کتاب استنتاج کرده است و آن اینکه در کلام و حرکت زنان به اصطلاح «سنتی» در محافل زنانه اروتیسم حضور بیشتری داشته است تا در کلام و حرکات زن تحصیل­کرده­ی مدرن. به گفته­ی او حیا در کلام و رفتار زن مدرن جنبه­ی درونی یافته، و به مثابه یک مکانیسم درونی، حرکات بدن و گفتار زن مدرن را سکس زدایی می­کند. به هر رو، کتاب آسترآبادی لحظه­ی مهمی از گفتمان سنت­گرایی ـ نوگرایی در باره­ی مسئله­ی زن است. علاوه بر کتاب، توضیحات و نکته­پردازی­های ویراستار خواندنی و آموزنده است